ประวัติเมืองลพบุรี

ลพบุรี หรือ ละโว้ เป็นเมืองแห่งความหลากหลายและต่อเนื่องทางวัฒนธรรมยาวนานกว่า ๓,๐๐๐ ปี ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์จนถึงปัจจุบัน
ค้นพบหลักฐานทางประวัติศาสตร์มากที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศ ในสมัยทวารวดี (พุทธศตวรรษที่ ๑๑ -๑๖) ลพบุรีอยู่ใต้อำนาจมอญ และ ขอม จนกระทั่งในตอนต้นของพุทธศตวรรษที่ ๑๙ คนไทยจึงเริ่มมีอำนาจขึ้นในดินแดนแถบนี้
ในรัชสมัยของพระเจ้าอู่ทอง ปฐมกษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา ลพบุรีมีฐานะเป็นเมืองลูกหลวง กล่าวคือ พระเจ้าอู่ทองได้โปรดให้พระราเมศวร ราชโอรสองค์ใหญ่เสด็จมาครองเมืองลพบุรี เมื่อ พ.ศ.๑๘๙๓ พระราเมศวรโปรดให้สร้างป้อม ขุดคู และ สร้างกำแพงเมืองอย่างมั่นคง เมื่อพระเจ้าอู่ทองสวรรคตใน พ.ศ. ๑๙๑๒ พระราเมศวรต้องถวายราชบัลลังก์ให้แก่พระปิตุลาของพระองค์ ซึ่งได้ขึ้นครองราชย์ พระนามว่าพระบรมราชาธิราชที่ ๑ ส่วนพระราเมศวรครองเมืองลพบุรีสืบต่อไป จนถึง พ.ศ.๑๙๓๑ สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๑ สวรรคต พระราเมศวรจึงเสด็จขึ้นครองราชย์ ณ กรุงศรีอยุธยา หลังจากนั้นมา เมืองลพบุรีก็ลดความสำคัญลงไป
สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช (พ.ศ.๒๑๙๙-๒๒๓๑) ลพบุรีได้รับการทำนุบำรุงครั้งใหญ่ เนื่องมาจากการเข้ามาของชนชาติฮอลันดาที่ติดต่อค้าขายกับไทย สมเด็จพระนารายณ์ฯ ทรงเห็นว่า หากเกิดสงคราม กรุงศรีอยุธนาอาจถูกข้าศึกปิดล้อมระดมยิง จึงได้สร้างเมืองลพบุรีเป็นราชธานีที่สองขึ้น โดยได้รับความช่วยเหลือจากช่างชาวฝรั่งเศสและอิตาเลียน
เมื่อสิ้นรัชการสมเด็จพระนารายณ์ ฯ ลพบุรีก็หมดความสำคัญลง สมเด็จพระเพทราชาได้ทรงย้ายหน่วยราชการทั้งหมดกลับกรุงศรีอยุธยา จนกระทั่งถึงสมัยรัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ใน พ.ศ.๒๔๐๖ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้บูรณะเมืองลพบุรี และสร้างพระที่นั่งพิมานมงกุฎขึ้นในพระราชวังเป็นที่ประทับ และพระราชทานนามว่า "พระนารายณ์ราชนิเวศน์" ลพบุรีจึงแปรสภาพเป็นเมืองสำคัญอีกครั้งหนึ่ง
ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองลพบุรีได้รับการทำนุบำรุงอีกครั้งหนึ่งในสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ได้สร้างเมืองลพบุรีใหม่ให้เป็นเมืองทหารอยู่ทางด้านทิศตะวันออกของทางรถไฟ ส่วนเมืองเก่านั้น อยู่ทางด้านทิศตะวันตกของทางรถไฟ เมืองลพบุรีจึงกลายเป็นศูนย์กลางสำคัญทางยุทธศาสตร์เมืองหนึ่งในปัจจุบันนี้
ลพบุรีอยู่ห่างจากกรุงเทพฯ ๑๕๓ กิโลเมตร มีเนื้อที่ ๖,๕๘๖.๖๗ ตารางกิโลเมตร แบ่งการปกครองออกเป็น ๑๑ อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมืองลพบุรี อำเภอพัฒนานิคม อำเภอชัยบาดาล อำเภอท่าหลวง อำเภอโคกสำโรง อำเภอโคกเจริญ อำเภอท่าวุ้ง อำเภอสระโบสถ์ อำเภอหนองม่วง อำเภอบ้านหมี่ และ อำเภอลำสนธิ