การเปลี่ยนแปลงขนานใหญ่ในเรื่องนี้เกิดมีเมื่อคนไทยได้รับคำอธิบายและทฤษฎีจากสังคมตะวันตก โดยเฉพาะทฤษฎีเชื้อโรคและความผิดปกติของเซลล์และอวัยวะตามความรู้ทางชีววิทยาและพันธุกรรมตามแนวของการศึกษาค้นคว้าทดลองของวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ ความคิดความเข้าใจแบบใหม่นี้มีอยู่ในหมู่คนไทยที่ได้รับการศึกษาความรู้แบบตะวันตก โดยเฉพาะในวิชาแพทย์
ความคิดแบบดั้งเดิมของไทยในเรื่องสุขภาพและการเจ็บป่วย
ผู้รู้ของไทยสมัยก่อนอธิบายปรากฎการณ์เจ็บไข้ของคนเป็น ๓ แนวทาง คือ
๑)ทฤษฎีเรื่องธาตุ ๒)ทฤษฎีไสยศาสตร์ ๓)ทฤษฎีโหราศาสตร์
คนไทยในระดับปัญญาชนอาจมีความคิดความเข้าใจได้ลึกซื้งเป็นระบบระเบียบในแนวทางหนึ่งหรือทุกแนวทางนี้ได้มากกว่าชาวบ้านสามัญชน แต่ทุกคนร่วมรับคำอธิบายเหล่านี้ไม่ต่างกันในหลักการ
๑)ทฤษฎีเรื่องธาตุ อธิบายปรากกฎการณ์สุขภาพและความเจ็บป่วยจากองค์ประกอบธรรมชาติที่อยู่ในร่างกายของมนุษย์ โดยไม่ต้องอ้างถึงอำนาจลึกลับอื่นใดที่อยู่ภายนอกตัวบุคคล แนวคิดนี้ถือว่าร่างกายที่มีชีวิตมนุษย์ประกอบด้วยธาตุสำคัญทั้ง ๔ คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ เมื่อธาตุทั้ง ๔ นี้ เป็นปกติสัมพันธ์กันได้ ดุลยภาพร่างกายและจิตใจของบุคคลก็แข็งแรงสบายดี คือ มีสุขภาพดี แต่ถ้าธาตุใดหรือหลายธาตุแปรปรวน ขาดเกินไปทำให้เสียดุลกับส่วนอื่น ๆ เกิดอาการที่เรียกว่าเจ็บป่วยขึ้น การรักษาก็คือการทำให้ธาตุที่แปรปรวนไปนั้นกลับคืนสู่ดุลยภาพดังเดิม โดยใช้ยาหรือพิธีบางอย่างที่เชื่อกันว่ามีผลไปปรับสภาพของธาตุที่ผิดปกตินั้นได้ แต่ถ้าทำแล้วไม่สำเร็จก็เป็นเพราะธาตุนั้นเสื่อมสภาพเกินจะแก้ไข ถ้าธาตุแตกสลายหรือหมดไปจากร่างกาย บุคคลก็ตาย ชีวิตก็สิ้น ผู้รักษาคือหมอยา หมอกลางบ้าน หมดนวด
๒)ทฤษฎีไสยศาสตร์ อธิบายว่ามีอำนาจลึกลับหรือศักดิ์สิทธิ์บางอย่างหรือหลายอย่างที่อยู่นอกเหนือตัวมนุษย์ ที่ควบคุมบงการชีวิตความเป็นอยู่ของมนุษย์ได้ จะบันดาลให้บุคคลเจ็บป่วยถึงตาย หรือมีสุขภาพดีฟื้นจากโรคภัยไข้เจ็บเป็นปกติก็ได้ อำนาจลึกลับเช่นนี้มีได้ทั้งที่ดี (ผีฟ้า เจ้าที่ เทพารักษ์ ผีบรรพบุรุษ) และที่ร้าย (ผีปอบ ผีกระสือฯลฯ) หรือที่เป็นกลาง ๆ ไม่มีหน้าที่คอยคุ้มครองหรือมีเจตนามุ่งร้ายต่อมนุษย์ แต่ถ้ามนุษย์ไปล่วงเกินหรือขัดขวางประโยชน์ก็จะทำร้ายให้ ถ้ามนุษย์ไปทำให้ถูกใจได้ประโยชน์ ก็อาจช่วยเหลือแลกเปลี่ยนกัน เช่น เด็กเจ็บป่วย เพราะผีที่ปั้นลูกต้องการเอาไปเลี้ยงไว้เอง คนไม่สบายเพราะไปทำสกปรกต่อศาลเจ้า คนบนบานให้เจ้าแม่รักษาโรคภัย แล้วจะแก้บนด้วยสิ่งถูกใจเจ้าแม่ อำนาจเหล่านี้ประเภทหนึ่งพิทักษ์รักษาสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ เช่น เจ้าป่า เจ้าเขา อีกประเภทหนึ่งรักษาระบบความสัมพันธ์ของคนในสังคม เช่น ผีปู่ย่าตายาย มนุษย์คนใดไปล่วงเกินทำลายธรรมชาติหรือความสัมพันธ์ทางสังคมก็จะเจ็บป่วย วิธีการรักษาตามทฤษฎีนี้ ต้องใช้สื่อคือ คนที่สามารถติดต่อกับอำนาจนั้น ๆ ได้ คือ หมอ ประเภทต่าง ๆ ซึ่งจะใช้อุปกรณ์วิธีการที่เหมาะสมกับอำนาจแต่ละชนิดนั้น ๆ เช่น บังคับ ขับไล่ หรืออ้อนวอนขอร้อง ให้เลิกทำร้ายลงโทษผู้ป่วยหรือช่วยฟื้นฟูสุขภาพให้กลับดีดังเดิม
๓)ทฤษฎีโหราศาสตร์ อธิบายว่า ความสัมพันธ์ของสรรพสิ่งทั้งหลายในจักรวาลส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของมหนุษย์ได้ โชคชะตาราศีของบุคคลขึ้นอยู่กับเวลาเกิด ที่ตรงกับตำแหน่งแห่งที่ของดวงดาวและเปลี่ยนแปลงไปตามการโคจรของดวงดาว เหตุการณ์ในชีวิตของบุคคลอยู่ใต้กำหนดของพลังในจักรวาล ซึ่งทำนายพยากรณ์ล่วงหน้าได้ และดำเนินการป้องกันแก้ไขหรือผ่อนหลักให้เป็นเบาได้ เช่น ทำพิธีสะเดาะเคราะห์ แก้เคล็ต ดูฤกษ์ยามเพื่อหลีกเลี่ยงอันตราย ช่วยชีวิตสัตว์ให้เป็นบุญ มาลดหย่อนผลการรวมในยามเคราะห์ วิธีการรักษาตามคตินนี้ต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญที่สามารถคำนวณฤกษ์ยาม
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น